
KADINLARIN İSTİHDAM HAKLARI VE SORUNLARI
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) güncel verilerine göre, işgücüne katılan kadın sayısı 10.9 milyon. Bu kadınlardan yaklaşık 8 milyonu sigortalı. Hayatında en az bir kez sigorta girişi olan kadınların sahip olduğu haklar oldukça önem taşır. Kadınların işgücüne katılım oranı erkeklerde yüzde 72.1 iken, kadınlarda bu oran sadece yüzde 36.8. Ülke genelinde 32.8 milyon kişi istihdam edilirken, bu sayı içinde kadınların oranı oldukça düşük. İşgücüne dahil olmayan kadın sayısı ise 21 milyonu aşıyor. Kadınların ekonomik alanda daha fazla yer alması, bir ülkenin kalkınması için elzem bir durumdur ve sosyal güvenlik sistemi, sigortalı kadınlar için önemli haklar sunuyor.
KADINLARA ÖZEL ÇALIŞMA ŞARTLARI
Hamile ve emziren kadınların günlük çalışma süresi 7.5 saati geçemez. Hamile olduğunu işverene bildiren kadınlar, sağlığını tehlikeye atacak koşullarda çalıştırılamaz. İşveren, çalışma koşullarını buna göre düzenlemek zorundadır. Ayrıca, hamile kadınlar, doğuma kadar geçen süre içerisinde 20.00-06.00 saatleri arasında çalıştırılamaz; yeni doğum yapan kadınlar da doğumdan sonraki bir yıl boyunca gece çalıştırılamaz. Bir yıllık sürenin sonunda, sağlık raporu alınması durumunda gece çalıştırma yasağı devam eder.
Yeni evlenen kadın işçiler, resmi nikah tarihinden itibaren 1 yıl içinde kendi isteğiyle işten ayrıldıklarında kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir. Fakat doğum sebebiyle istifa eden kadınlar, yaş dışında emeklilik şartlarını sağlamıyorsa tazminat alamazlar.
STAJ YAPAN KADINLAR İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Staj sigortası olan kadınlar, staj süreleri boyunca doğan çocuklar için doğum borçlanması yapma hakkına sahiptir. Doğum borçlanması, sigorta başlangıç tarihini öne çekerek erken emeklilik hakkı elde etmeyi sağlar. Bu durum, bazı kadınların 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigorta başlangıcı ile emekli olmasına imkan tanır.
ANALIK İZNİ VE ÇOCUK HAKLARI
Kadın işçiler toplamda 16 hafta (112 gün) analık izni kullanır. İkiz veya üçüz gebelik durumunda doğum öncesi süreye 2 hafta eklenir. Ayrıca, kadın işçiler doğumdan sonraki 2 ay, ikinci doğumda 4 ay ve sonraki doğumlarda 6 ay süreyle yarım gün çalışabilirler. Çoğul doğumlarda bu süreye 30 gün eklenir.
ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNELERE ÖZEL HAKLAR
Sigortalı çalışan ve ağır engelli çocuğu olan anneler, 1 Ekim 2008 sonrası çalışma sürelerine yüzde 25 oranında ek süre alır. Bu ek süreler, emeklilik yaşını da etkileyerek 5 yıl öne çekebilir. Bu haktan yararlanmak için annenin, çocuğuna ait ağır engelli raporunu SGK’ya sunması yeterlidir.
KREŞ VE YARIM ZAMANLI ÇALIŞMA HAKLARI
Kadın işçilerin çocukları ilköğretime başlayana kadar yarı zamanlı çalışma hakkı bulunuyor. 150 ve üzeri kadın çalışan istihdam eden işyerlerinin kreş açma yükümlülüğü vardır. İşveren bu yükümlülüğü yerine getirmediği takdirde, 0-6 yaş arasında çocuğu bulunan kadın işçi, iş akdini haklı sebeplerle fesihle tazminat talep edebilir. Ancak önce işverene noterden ihtarname çekerek süre vermesi gerekir.