Sanat dünyası, Kasım 2025’te New York’taki Sotheby’s, Christie’s ve Phillips müzayedelerinde tarihi bir başarıya imza atarak toplamda 2.2 milyar dolarlık bir satış gerçekleştirdi. Bir önceki yıla oranla yüzde 50’lik bir artış gösteren bu haftada, toplam 16 yeni rekor kırılmasının yanı sıra, Asya ve Orta Doğu kökenli koleksiyoncuların artan talebiyle “2022 zirvesine dönüş” olarak değerlendirildi. Tarihsel bağlamda, sanat alanındaki her büyük yükseliş, ekonomik belirsizliklerin ve kriz dönemlerinin habercisi olmuştur.
Sotheby’s’in bu haftada 1.73 milyar dolar değerinde satış yapması dikkat çekti. Avusturyalı sanatçı Gustav Klimt’in 1914-16 tarihlerinde oluşturduğu ve Estée Lauder ailesinin koleksiyonundan çıkan “Elisabeth Lederer Portresi”, New York’taki açık artırmada 236,4 milyon dolara satılarak modern sanat tarihinde yeni bir rekor kırdı. Önemli medya kuruluşlarında yer alan haberlere göre, bu eserin fiyatını artıran unsurlar arasında sadece estetik değil, Holokost döneminde kurtarılması gibi derin bir tarihsel anlam da bulunuyor.
SANATÇILAR REKOR KIRDI
Kadın sanatçılar açısından da rekorlar meydana geldi. Frida Kahlo’nun 1940 tarihli “El Sueño” (La cama) adlı surrealist self-portresi, New York’taki açık artırmada 54,7 milyon dolara alıcı buldu ve böylelikle önceki rekor sahibi Georgia O’Keeffe’in 34.9 milyon dolarlık fiyatını geçmeyi başardı. Kahlo’nun rüya temalı eseri, koleksiyoncular üzerinde büyüleyici bir etki yarattı.
SANAT ESERLERİ KRİZLERDE GÜVENLİ ALAN OLDU
Bu eserler, mevcut kaos ortamında bir sığınak işlevi görmekte. Sanat, kültürel miras ve yatırım değeri sunarak geleceğe güvenle yönelmek için ideal bir seçenek olarak öne çıkıyor. Tarihsel olarak büyük ekonomik krizler öncesi sanat eserlerine yönelik ilginin artışı dikkat çekmektedir. 1929’daki Büyük Buhran öncesinde sanat piyasası bir “boom” döneminden geçmiştir. Ekonomik likidite eksikliği, sanatı güvenli bir liman haline getirmiştir. 1990 yılındaki ekonomik çöküşte, sanat piyasası %55 oranında daralmıştır.
TARİHSEL KRİZLERDEN DERSLER
2008 yılında Damien Hirst’ün 111 milyon dolarlık rekor satışı, küresel finans sistemini etkileyen Lehman Brothers’ın çöküşüyle örtüşmüştür. Tarihte sanat, büyük buhranlar ve savaşlar sırasında da bir sığınak işlevi görmüştür; özellikle 2. Dünya Savaşı sırasında işgal altındaki Avrupa’daki rekor satışlar bu durumu kanıtlamaktadır. Türkiye’de de 1970’lerin para krizinden önce benzer bir sanat yatırım artışı gözlemlenmiştir.
SANAT EN DAYANIKLI VARLIKTIR
Sanat piyasası krizleri öngörse de, tarihsel olarak dayanıklı bir sığınak olduğu da bilinmektedir. Büyük Buhran döneminde sanat eserleri değerlerini korumuş, 2008 sonrası piyasa yıllık %20’lik bir getiri sağlamıştır. 2025 yılındaki bu önemli artış, belirsuzluk döneminde kültürel mirasa yapılan yatırım karşısında bir krizin ayak seslerini mi duyuruyor, yoksa bir iddiadan mı ibaret? Bu konuda sanatçılar ve eleştirmenlerden farklı görüşler gelmektedir. Bazı sanat tarihçileri, sanatın kaos ortamı içinde bir umut kaynağı olduğunu belirtmektedir.
SANAT ESERLERİ VE GELECEK
Yatırımcılar için dijital sanat (NFT’ler) ile klasik eserleri dengelemek için bir çeşitlendirme fırsatı doğduğunu ileri sürüyorlar. Bu bağlamda, sanat eserlerinin dünya tarihindeki kriz öncesi rekor fiyatlarına ulaşması, geçmişteki büyük fırtınaların öncesindeki sakin dnişlemler gibi bir anlama gelecek. Şu an dünya, 2.2 milyar dolarlık bu sinyalle ne tür bir ekonomik fırtınanın kapıda olduğunu merakla bekliyor.